Zimno i ciepło – jak działają na ciało i czy morsowanie ma sens

Wolisz gorącą kąpiel czy zimny prysznic? Saunę czy morsowanie? Upalną Hiszpanię czy mroźną Skandynawię?

Już starożytni lekarze czuli, że ciepło i zimno mają sens terapeutyczny. Dlaczego tak się dzieje – nie mieli pojęcia, natomiast intuicja generalnie ich nie zawodziła. Nawet Hipokrates stosował zimne okłady na zmniejszenie bólu – a żył prawie dwa i pół tysiąca lat temu.

Dziś wiemy „odrobinę” więcej, natomiast mechanizm działania ciepła i zimna o dziwno wciąż nie został do końca rozwiązany. Wiemy jednak tyle, by skutecznie wykorzystywać te metody do leczenia, ale też do zapobiegania chorobom i urazom.

Zimno i ciepło – jak je stosować

Sama fizjoterapia oferuje bardzo wiele metod – od ciepłych okładów (parafina, borowina), lamp rozgrzewających i saun (tak, to też metoda lecznicza) po kriokomory, okłady z lodu i nadmuchy z oparów ciekłego azotu o temperaturze prawie -200 stopni.

Na własną rękę najłatwiej wykorzystać to, co mamy w domu – czyli najczęściej lód i ciepłą/zimną wodę. Świetne są też koce grzewcze i poduszki elektryczne. Sprawdzają się one zwłaszcza w terapii bólów głowy. Nawet 15-20-minutowy gorący okład wykonany tuż przed masażem lub terapią punktów spustowych potrafi zdziałać cuda. Z fizjologicznego punktu widzenia: błyskawicznie rozluźnia mięśnie i poprawia ukrwienie danego obszaru (np. karku). I jest to bardzo dobra opcja, bo nie tylko ułatwia pracę terapeucie (zabieg trwa krócej, bo efekt przychodzi szybciej), ale też – co ważne – pacjent ma większy komfort. Nie dość, że jest mu błogo i cieplutko, to jeszcze odczuwany ból jest dużo mniejszy.

Czy morsowanie ma sens?

Na drugim biegunie mamy morsowanie. Wielu specjalistów (w tym część lekarzy) twierdzi, że brakuje dowodów, że ekspozycja na zimno chociażby wzmacnia odporność.

Nie zgadzam się z tym.

Badania epidemiologiczne sugerują, że morsy aż o 40% rzadziej doznają zakażeń dróg oddechowych (gardła, płuc, oskrzeli). Mało tego – już w 2000 roku Dugué i Leppänen dowodzili, że zimne kąpiele stanowią silny bodziec wzmacniający układ odpornościowy. Organizm reaguje na nie, poszerzając swój arsenał. Zwiększa liczbę monocytów, limfocytów i paru innych drobinek, chroniących nas przed stanami zapalnymi i nowotworami.

Zimno nie jest jednak zbyt skuteczne w przypadku nagłych urazów, takich jak skręcenie kostki czy kolana. Owszem, chłodne okłady świetnie działają przeciwbólowo, ale też spowalniają regenerację tkanek. W dodatku nowe komórki, które odrastają w miejsce zniszczonych tkanek, są mniejsze i słabsze. Dobrze pokazują to badania przeprowadzone w Japonii w 2011 roku. Laboratoryjnym szczurom uszkodzono ścięgna mięśniowe, a następnie podzielono je na dwie grupy. Pierwsze chłodzono w miejscu urazu, a drugie nie.

Wyniki są takie: u szczurów chłodzonych wolniej przebiegał proces naprawczy, komórki mięśniowe odrastały wolniej i miały mniejszy rozmiar oraz zaburzone zostało wytwarzanie kolagenu. Dlatego zamiast chłodzenia – ucisk w pierwszych godzinach po urazie. Szybkie i mocne obwiązanie uszkodzonego miejsca skutkuje mniejszym obrzękiem i mniejszym krwawieniem (bo „balonik” nie może się rozciągać).

Ciepło – jak działa na organizm:

• rozluźnia mięśnie
• zmniejsza napięciowe bóle głowy
• skuteczne na zapalenie zatok
• poprawia trawienie i przemianę materii
• łagodzi rwę kulszową
• przyspiesza leczenie po urazach (zwłaszcza przewlekłych)
• ułatwia zasypianie (do 90 min przed pójściem spać)

Zimno – jak działa na organizm:

• świetnie działa przeciwbólowo
• wzmacnia odporność
• łagodzi stany zapalne mięśni i stawów
• łagodzi objawy RZS (reumatoidalnego zapalenia stawów)
• obniża napięcie mięśniowe (kurczowo-spastyczne)
• zwiększa tolerancję niskich temperatur
• zmniejsza uczucie zmęczenia

 

Wyświetl ten post na Instagramie.

 

Post udostępniony przez Julian Sobiech (@jakdozycsetki) Mar 18, 2020 o 9:55 PDT